over kerst, leed en spaarlampen…

Iedere avond las ik ze voor. Prentenboeken met ’n beetje tekst. Gewoon, in ’t nederlands. Met af en toe ’n russisch woord, veel aanwijzen en zo nu en dan ’n kreet… Vijf weken terug waren ze serieus, afwachtend ( ofschoon een van de meisjes waarschijnlijk van haar oudere zus al te horen had gekregen hoe ’t een en ander er hier aan toe ging…). Na een week kregen ze al praatjes en bemoeiden zich met ’t verhaal. Vanavond waren ze muisstil. Alsof ze ineens beseften dat dit (voorlopig) de laatste keer was. Het was een verhaal over twee ottertjes die zonder huis kwamen te zitten. Een kerstverhaal, wat maakt ’t uit ? Twee otters zonder kleren en al dagen geen eten. De andere dieren, onder aanvoering van ’n muis, zorgen voor een nieuw onderkomen, kleren, eten en spullen. En natuurlijk loopt ’t goed af. Zoals dat hoort in ’n kinderboek. Gelukkig hebben onze Wit-russische ottertjes nog een huis. En spullen, ookal is ’t in onze (westerse) ogen wat minder. En een leven. Een leven dat in onze ogen misschien wat armoedig is. Maar het is wel hún leven. En ookal is vader vaak dronken en wordt moeder geslagen, het is wel hún vader. En hún moeder. En al wordt het weleens de laatste dictatuur van Europa genoemd, het is wel hún land. En ondanks dat de meeste kinderen een onvergetelijke tijd hebben gehad, zijn ze toch blij om terug te gaan. En dat is maar goed ook. Zo hoort ’t ook. En wat zullen ze een verhalen hebben… Naarmate het vertrek naderbij kwam, haalde een van de meisjes steeds meer gebeurtenissen van haar oudere zus aan. Die was hier twee jaar teug. Letterlijk vertelde ze, wat die hier allemaal beleefd had. Voor ons herkenning én kippevel… En wie weet, komt haar kleine zusje over twee jaar hier, met het verhaal van háár grote zus. Ik zie ze nóg staan. Op die halfingezakte veranda voor een huis met één gloeilamp.

Wat ik vooral denk is dat we er niet slecht aan doen. Ondanks dat mensen wel ’s zeggen, je laat ze het paradijs zien en stuurt ze terug naar de misère. Daar ben ik ’t niet mee eens… Het viel mij op dat alle kinderen, die we in Wit-Rusland bezochten, uit eerdere jaren, een wijdere blik op het leven hadden. Terecht of onterecht, maar toch… Weten dat er meer is, als op je veertiende zwanger te worden gemaakt door ’n dronken buurjongen. Dat er meer is dan een land waar je nog steeds niet vrijuit kunt zeggen wat je wilt. Dat er meer is dan de gelatenheid in een gezapig dorp. Waar mensen elkaar niet groeten, uit achterdocht. Waar mensen nog steeds eten van vervuilde grond en water drinken dat eigenlijk niet deugd. Zoals iemand ’n keer zei: je stuurt je kind van 8 of 9 niet zomaar ’n paar duizend kilometer weg. Naar een vreemd land. Een vreemd gezin, waar je eigenlijk niets van weet. En eigenlijk naar een heel onzekere en ingrijpende periode in ’t leven van je kind. Dan zie je, als vader, zonder werk met je fles zelfgestookte wodka, of als moeder, die de eindjes aan elkaar probeert te knopen of zelf ook de weg een beetje kwijt is, blijkbaar toch een noodzaak. Of noem het hoop. En laten we wel wezen, de herhaling van het journaal glijd als ik dit schrijf over het televisiescherm naast me, het is op zoveel plaatsen op de wereld minder als bij ons. Alleen wij zijn toevallig aan een dorpje, letterlijk onder de rook van Chernobyl, in Wit-Rusland blijven hangen. Een ander heeft een zwak voor kinderen in Ghana of Colombia… En zo doen er gelukkig heel wat mensen wat. Je kunt tenslotte niet het leed van de hele wereld op je rug nemen.

er paste nog net drie spaarlampen in de tas…